Tekst en foto’s: Remco Brand
Tijdens onze laatste werkdag werd onze koffiepauze verrijkt door een bezoek van Jinze Noordijk, die een toelichting heeft gegeven over het gebied waar we al jaren in werken. Hij is mierendeskundige bij het EIS en gaf ons een kijkje in het hoe en waarom van dit mooie stukje heide.

Totstandkoming Mierenreservaat
Gemeente Ede, eigenaar van dit gebied, was geschrokken van de achteruitgang van de natuur in de gemeente. Naar aanleiding hiervan is er geld vrijgemaakt en een ecoloog ingeschakeld voor nader onderzoek. In gemeente Ede leven zo’n 15.000 soorten, maar in dit kleine stuk waar wij werken al 10.000!
Resultaat van dit onderzoek was een korte en lange termijn planning; het ‘mierenreservaat’ is een project dat op korte termijn opgepakt kon worden.
Naar aanleiding hiervan heeft Jinze onderzoek gedaan naar de soorten mieren die hier leven. In deze strook van 700 meter zijn 28 soorten mieren te vinden, waaronder ook de zuidelijkste kolonie van de Satermier. Gezien een aantal soorten volledig ondergronds leven is het mogelijk dat dit nog oploopt.

Wat maakt dit terrein bijzonder?
Het hele terrein is ‘rand’ met akker, bos en heide wat veel microklimaten biedt voor de verschillende soorten. In geval van de ondergrondse soorten, blijven ze op een plek waarbij de koningin tot wel 20 jaar kan leven. In dit gebied is vroeger nooit geplagd of machinaal bewerkt, wat ruimte geeft aan deze soortenrijkdom. De vrijwilligers werken hier al sinds ’86 en handwerk versus elektrisch werken werpt dus haar vruchten af.
Als onderdeel van Samen sterker met natuur – programma biodiversiteit heeft Jinze in 2020 een beheerplan opgezet in opdracht van de gemeente Ede. Zoals nu al het geval is, werken we hier verder met 3 vrijwilligersgroepen om dit mooie gebied in stand te houden en uit te breiden. Het gebied blijft open voor recreatie en zal niet omheind worden, informatiebordjes zijn (al enige tijd…) onderweg!

Gevolgen voor onze werkzaamheden
We hebben ons afgelopen jaren primair gericht op het open houden van het gebied. Dit is in de kern goed, maar er zijn enkele aandachtspunten.
Waar we nu vaak alle jongen bomen weghalen, betekent dit ook dat er geen jonge bomen met bladluis zijn die nodig zijn voor de mieren. Advies is toch elke 10 stappen toch een enkel boompje voor bladluis. Inlandse eik bijvoorbeeld laten staan als trage groeier, net als jonge dennen tot jaar of 7. Amerikaanse eik kan (uiteraard) wel weg!
Geen takkenrillen opbouwen aan de rand van het bos. Deze overgangszone onder bomen/in de zon is een waardevol gebied voor verschillende soorten. Beter is om hopen takken neer te leggen iets verder het bos in zodat het daar in kan klinken. Op termijn is afvoeren en (lokaal) versnipperen wellicht een optie.
Het is nieuw en er is geen vergelijk, dus er zal ‘lerend beheerd’ moeten worden. Hopelijk kunnen we in samenwerking met Gemeente Ede en EIS er nog iets mooiers van maken!

Voor de liefhebbers nog wat leesvoer
Item in Vroege Vogels
Artikel in het AD
Programma Biodiversiteit Gem. Ede
Beheerplan EIS

We gaan komende zaterdag (20 november) weer aan de slag op het Mierenreservaat, deze keer aan de westrand. (Link naar maps). Zoals je waarschijnlijk wel weet is dit gebied benoemd tot reservaat en lees daarover hier meer. We verzamelen bij de werkkeet om 10.00 uur en werken tot 14.00 uur. 

Veldlezing over het mierenreservaat
Tijdens de koffie komt bioloog Jinze Noordijk ons vertellen over dit gebied waar wel 28 soorten mieren voorkomen, een echte bijzonderheid. Hij is een van de mierendeskundigen van het EIS (Kenniscentrum Insecten) en heeft zelf dit gebied onderzocht. Bovendien heeft hij een opzet gemaakt voor het toekomstig beheer. Dus we kunnen vandaag veel leren over de bijzondere mieren in ons gebied.

Coronaproof werken
Wij volgen het Coronaprotocol van Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG), de organisatie die aan ons gereedschap uitleent. Dat betekent dat er geen koffie/thee en soep verstrekt wordt  door ons en dat je dat dus zelf voor je eten en drinken moet zorgen. En wat boterhammen natuurlijk. We moeten de 1,5 m. afstand in acht nemen. Dat zal niet zo moeilijk zijn op de 1,5 ha grote hei maar tijdens pauzes is dat wel een punt van aandacht. Wij zullen handschoenen beschikbaar stellen maar wij raden het gebruik van eigen handschoenen aan.

Als je klachten hebt die zouden kunnen duiden op Corona dan blijf je thuis! Je hoeft je vooraf niet aan te melden en ook niet af te melden. Blijk je achteraf toch Corona te hebben, neem dan contact op met SLZWV, bijvoorbeeld via het contactformulier op de website, zodat wij de anderen kunnen waarschuwen.
Tot zaterdag!

Komende zaterdag gaan we weer aan de slag op de Bennekomse Heide Oost (link google maps). We verzamelen om 10.00 uur bij de keet en gaan dan aan de slag om ook aan deze kant van de heide het achterstallig onderhoud in te lopen zodat de heidegedeeltes weer mooi open worden.
Neem svp zelf brood en drinken mee, want we hebben nog niet elke keer gas gehad op de keet.
Coördinatie: Jasper Jan

Op zaterdag 6 november organiseren Landschapsbeheer Zuidwest Veluwe en Mooi Wageningen een natuurwerkdag op de Eng in het kader van de landelijke Natuurwerkdag. Draag je natuur en landschap een warm hart toe? Kom dan een handje komen helpen met snoeien.

De Wageningse Eng is een eeuwenoud, kleinschalig en open cultuurlandschap aan de rand van Wageningen, op de overgang van stad naar bos. Door het aanwezige hoogteverschil als gevolg van de ligging op de flank van de stuwwal zijn er diverse vergezichten en is het panorama vanuit de verschillende randen van de Eng waardevol. Om de unieke openheid van de Eng te behouden gaan we opgroeiende bomen en struiken weer terugsnoeien. Het snoeiafval verwerken we in het nabijgelegen bosje in een zogenaamde takkenril. Voor vogels en zoogdieren biedt een takkenril een goede nest-, voedsel- en schuilgelegenheid. Ervaring is niet nodig, alleen zin om buiten aan de slag te gaan.

Programma
Om 9.30 uur starten we bij de grote bank langs het Honingblokpad op de Eng (bij het bosje) met koffie/thee. Na een korte uitleg en en uitdelen van gereedschap en handschoenen, gaan we aan de slag. Ook kinderen kunnen prima meehelpen met snoeien of takken slepen. Tussendoor is er koffie/thee en om 12.30 uur is er gratis soep. Tijdens de pauze vertelt Henk Kloen een interessant verhaal over hoe kruiden akkers weer tot leven (kunnen) brengen op de eng. Daarna werken we nog door tot circa 15.00 uur.

Aanmelden
Kom je ook meehelpen? Klik hier en meld je dan vooraf online aan, ook als je maar een deel van de dag komt. Er is deze dag plek voor ongeveer 40 volwassenen en 15 kinderen.

Samen met de andere vrijwilligers van Landschapsbeheer Zuidwest-Veluwe heb ik verder gewerkt om de Raatakkers weer open te krijgen. Het zijn de restanten van een cultuurlandschap van 2.000-3.000 jaar oud dat door boeren bebouwd werd met tarwe, gerst en later ook rogge. Blokken van zo’n 30mx30m, gescheiden door aarden walletjes, werden zo wisselend bebouwd. Vanaf het uitkijkpunt herken je nog net deze contouren en dat willen we graag zo houden. Wandel er vooral eens langs, je vindt het aan de Panoramaweg in Bennekom!
 
Met de komst van corona kan dat maar zo de laatste keer geweest zijn dat we hier mochten werken. Het gevolg van anderhalf jaar niets doen was duidelijk, veel jonge boompjes, opgeschoten bramen en andere opslag die ‘ons’ heidegebiedje overnemen. Laat je dit z’n gang gaan, dan is er een stukje bos bij en een stukje historie verloren. Aan de bak dus!
 
Februari 2019 hadden we de strook langs de Panoramaweg zelf aardig ‘schoon’ en daar kon je nu door de jonge eikenboompjes nauwelijks doorheen kijken. Hoewel het afval er nog ligt, heeft de gemeente hier al een bedrijf ingeschakeld om met de bosmaaier (of iets dergelijks) door te gaan.
 
Wij hebben ons gericht op het heideveld zelf waar dit geen optie is natuurlijk. Een aantal, waaronder ikzelf, hebben de jonge bomen verwijderd. Anderen hebben in kaart gebracht hoe de aarden wallen lopen, hier en daar staan nog paaltjes verscholen in veld van de vorige metingen. Ze kunnen nog zo fel oranje/roze zijn, met de braam erover is het goed zoeken! (zie foto 5)
 
Tussen de wallen wordt alles, behalve de heide natuurlijk, verwijderd. We zijn nog niet klaar, maar uiteindelijk moet er een mooi heideveld overblijven waar je de structuur weer in herkent. Op de walletjes mogen de bramen blijven staan, helpt ook bij de herkenbaarheid.
 
Beloning vandaag (laatste foto+ insert) was een jonge zandhagedis. Ze leven op open heidegronden als deze en het werk wat wij doen zorgt er voor dat deze populatie ook verder kan groeien!

Remco Brand (foto’s en tekst)

We gaan zaterdag weer aan de slag op de raatakkers (ook wel Celtic Fields genoemd) aan de Panoramaweg in Bennekom, “ons” heitje ongeveer halverwege de Panoramahoeve en het spoor. (klik hier voor link naar google maps)
We verwijderen opslag van berk en van bramen (zagen en knippen). Op de voormalige akker randen laten we de braam staan.

Coronaproof werken
Wij volgen het Coronaprotocol van Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG), de organisatie die aan ons gereedschap uitleent. Dat betekent dat er geen koffie/thee en soep verstrekt wordt door ons en dat je dat dus zelf voor je eten en drinken moet zorgen. En wat boterhammen natuurlijk. We moeten de 1,5 m. afstand in acht nemen. Dat zal niet zo moeilijk zijn op de 1,5 ha grote hei maar tijdens pauzes is dat wel een punt van aandacht. Wij zullen handschoenen beschikbaar stellen maar wij raden het gebruik van eigen handschoenen aan.

Als je klachten hebt die zouden kunnen duiden op Corona dan blijf je thuis! Je hoeft je vooraf niet aan te melden en ook niet af te melden. Blijk je achteraf toch Corona te hebben, neem dan contact op met SLZWV, bijvoorbeeld via het contactformulier op de website, zodat wij de anderen kunnen waarschuwen.

We hebben het werkprogramma voor 21/22 inmiddels ingevuld. Je krijgt natuurlijk elke week daarvoor een bericht via mail. We hopen dat corona dit jaar niet weer roet in het eten gooit.

Programma
28 augustus – Raatakkers
11 september – Bennekomse Heide West
25 september – Raatakkers
9 oktober – Pomona
23 okotber – Bennekomse Heide Oost
6 november – Natuurwerkdag
20 november – Bennekomse Heide West
4 december Knotten Viermorgenweg
18 december Knotten Philadelphia

2022
8 januari – Knotten A’straat + oliebollen
22 januari – Knotten/Grafheuvel Stadsweg
5 februari – Bennekomse Heidei West
19 februari – Raatakkers
5 maart – Bennekomse Hei Oost
Maart – Oranje Nassau Oord, Amerikaanse eik
April – Oranje Nassau Oord, Duizendknoop